Về ông Đặng Đình Bách
Ông Đặng Đình Bách đã dành cả đời mình để bảo vệ các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm, di dời cưỡng bức, giảm thiểu rác thải nhựa và hỗ trợ chính phủ Việt Nam trong chuyển đổi sang năng lượng sạch. Ông từng nhiều lần tuyệt thực để phản đối bản án và việc Việt Nam sử dụng luật thuế mơ hồ nhằm bịt miệng các nhà bảo vệ môi trường và khí hậu.
Ông đồng sáng lập và điều hành Trung tâm Nghiên cứu Luật và Chính sách Phát triển Bền vững, một tổ chức phi chính phủ giúp cộng đồng sử dụng pháp luật để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Ông đã góp phần quan trọng trong việc rà soát Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam, giúp thông qua các luật đầu tiên hạn chế sản xuất, nhập khẩu nhựa và cấm sử dụng amiăng, cũng như giảm quy mô mở rộng các dự án than đá của đất nước. Ông cũng đào tạo, hướng dẫn hơn 100 luật sư trẻ.
Trước khi bị bắt tùy tiện, ông:
Dẫn dắt 17 ngày biểu tình chống phụ thuộc than đá (tháng 2–3/2021).
Đào tạo nhóm luật sư vì lợi ích công cộng bảo vệ môi trường.
Hỗ trợ các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi việc đổ thải công nghiệp trái phép của nhà máy thuốc trừ sâu Nicotex.
Vận động sửa đổi lớn các chính sách, quy định liên quan đến nhựa.
Ông bị bắt sau khi dẫn đầu chiến dịch giảm phụ thuộc than đá tại Việt Nam.
Nhiều vi phạm nhân quyền đã xảy ra trong vụ án của ông , từ việc công an ập vào nhà không có lệnh khám, đến việc không được gặp gia đình hay luật sư trước và trong quá trình xét xử. Phiên tòa bị đóng cửa với sự giám sát của gia đình và đại sứ quán nước ngoài. Đặc biệt, tòa án từ chối nghe lời bào chữa của ông.
Bản án 5 năm tù vượt mức đề nghị 3 năm của viện kiểm sát vì ông từ chối nhận tội. Ông bị từ chối gặp luật sư để chuẩn bị cho phiên phúc thẩm.
Các chuyên gia pháp lý nhận định vụ án không tuân thủ quy trình điều tra trốn thuế thông thường.
Tháng 6/2023, Nhóm Công tác Liên Hợp Quốc về Giam giữ Tùy tiện kết luận việc giam giữ ông là “vi phạm luật quốc tế” và bày tỏ lo ngại về “vấn đề hệ thống với việc giam giữ tùy tiện” các nhà bảo vệ môi trường tại Việt Nam. LHQ cũng kêu gọi Việt Nam sửa đổi các quy định thuế quá rộng, gây ảnh hưởng xấu đến xã hội dân sự.
Giải thưởng quốc tế dành cho Đặng Đình Bách
Ông là người được nhận Huy chương Tự do Roger N. Baldwin năm 2024 do tổ chức Human Rights First trao tặng vì những đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực nhân quyền toàn cầu.
Theo bà Sue Hendrickson, Chủ tịch kiêm CEO Human Rights First:
“Trong hơn ba thập kỷ, Huy chương Baldwin đã trao sự công nhận và ủng hộ quốc tế cho các nhà bảo vệ nhân quyền trên toàn thế giới, nhiều người trong số họ, như ông Bách, làm việc trong điều kiện rủi ro lớn. Việc ông bị kết án 5 năm tù với cáo buộc ‘trốn thuế’ là hệ quả của hoạt động pháp lý kêu gọi Việt Nam giảm sử dụng năng lượng than đá. Công việc tư vấn cộng đồng về tác hại môi trường của ông cần được tôn vinh, không phải trừng phạt, và giải thưởng Baldwin sẽ làm điều đó.”
Năm 2023, ông cũng nhận Giải thưởng Paul K. Feyerabend nhằm tôn vinh sự đoàn kết cộng đồng và hy vọng các cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam sẽ nhận ra những người như ông là tài sản quý giá của quốc gia. Giải thưởng này không có phần tiền mặt nhưng thể hiện sự ngưỡng mộ và đoàn kết dành cho ông.
